Pierwsze Święto Patrona Kazimierzy Wielkiej - Świętego Rocha

„Boże, Tobie przynosi chwałę sława świętych, bo Ty dajesz zbawienną skuteczność modlitwom tych, którzy polecają się ich wstawiennictwu”… 
16 sierpnia 2020 roku, w dniu wspomnienia liturgicznego  w Kościele katolickim, obchodziliśmy I Święto Patrona Kazimierzy Wielkiej Świętego Rocha.

 

To wielkie wydarzenie rozpoczęło się w kościele pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Głównym celebransem mszy świętej był biskup pomocniczy diecezji kieleckiej Andrzej Kaleta, którego wspomagali kapłani kazimierskiej świątyni na czele z proboszczem Januszem Mularzem. W trakcie kazania biskup przypomniał zgromadzonym wiernym życiorys Świętego Rocha, dzieje figury świętego oraz drogę prawną, jaką musiał przejść, aby zostać patronem kazimierzan. Urodzony we Francji Roch chroni wiernych od zarazy. Uroczystości kościelne uświetnili przedstawiciele władz samorządowych na czele z Burmistrzem Adamem Bodziochem, służb mundurowych oraz dwa poczty sztandarowe: Urzędu Miasta i Gminy oraz Związku Żołnierzy Wojska Polskiego Koło nr 11 w Kazimierzy Wielkiej. Na koniec mszy świętej głos zabrał Burmistrz Adam Bodzioch, który przedstawił wkład samorządu terytorialnego w objęciu przez św. Rocha patronatu nad Kazimierzą Wielką. Następnie zgromadzeni udali się pod figurę św. Rocha i złożyli tam kwiaty.

O naszym patronie zachowało się niewiele wiadomości. Nie wiadomo kiedy się dokładnie urodził, podawane są daty między 1345 a 1350 rokiem (według tradycji 1295 rok) a jako datę śmierci 1377 lub 1378 rok (według tradycji 1327 rok). Z pewnością umarł przed rokiem 1420, gdyż w tym właśnie roku pojawił się pierwszy żywot i pierwsze ślady kultu. Małżonkowie Jan i Liberia długo nie mieli potomka. Wyprosili sobie dziecko u Boga za wstawiennictwem Matki Bożej. Chłopiec urodził się z czerwonym znamieniem w kształcie krzyża na piersiach i był jedynym synem rządcy Montpellier. W młodości stracił oboje rodziców. Za radą Ewangelii: "Jeśli chcesz być doskonały, idź, sprzedaj, co posiadasz, i rozdaj ubogim, a będziesz miał skarb w niebie" (Mt 19, 21), postanowił udać się pieszą pielgrzymką, z kijem podróżnym w ręku, do Rzymu. Nie dotarł do Wiecznego Miasta, ponieważ we włoskim miasteczku Acquapendente zastała go epidemia dżumy. Tam, w miejscowym szpitalu, opiekował się zarażonymi nie bacząc na niebezpieczeństwo, na które sam się narażał. Za to poświęcenie Bóg miał obdarzyć go łaską uzdrawiania. Uczyniony przez niego znak krzyża przywracał zdrowie chorym. Zyskał wówczas sławę świętego i udał się do Rzymu, gdzie spędził 3 lata. Wracając do Francji zatrzymał się w Loreto. W Piacenza ponownie zastał epidemię dżumy. Pomagając chorym sam się zaraził i aby nie zarażać innych, ukrył się w pobliskim lesie. Obok szałasu, który wybudował  wybiło cudowne źródełko, z którego czerpał wodę. Według podania wytropił go tam pies, który przynosił mu pożywienie oraz lizał rany. Pomoc okazał mu tam właściciel psa, zamożny człowiek imieniem Gottard, który  zainteresował się codziennymi wyprawami zwierzęcia idąc w ślad za nim odnalazł osłabionego chorobą Rocha i się nim zajął. Po wyzdrowieniu Roch usłyszał głos z nieba: „Rochu, Rochu, wysłuchałem twej prośby i przywróciłem ci zdrowie; wróć do  swej ojczyzny i oddaj się ćwiczeniom pokutnym, abyś  otrzymał miejsce w towarzystwie świętych.” Udał się w dalszą drogę, ale podczas przekraczania granicy został aresztowany. Uznano go włoskim szpiegiem i uwięziono a po 5 latach, wycieńczony torturami, zmarł w lochu. Jego niewinność i świętość miał ujawnić cudowny napis na ścianie więzienia: "Ci, którzy zostaną dotknięci zarazą, a będą wzywać na pomoc św. Rocha, jako swego pośrednika i orędownika, będą uleczeni". Mieszkańcy miasta zabrali jego relikwie i pochowali w kościele parafialnym, potem przeniesiono je do Voghera, a w 1485 roku do Wenecji, gdzie są do dzisiaj. 

Święty Roch jest patronem aptekarzy, lekarzy, ogrodników, rolników, szpitali i więźniów. Uważany jest także za opiekuna zwierząt domowych. Uważa się także, że sprawuje opiekę nad najmłodszymi, gdyż był dzieckiem wyproszonym u Boga. Jest patronem miast: Montpellier, Parma, Wenecja a w Polsce: Sokołów Podlaski, Mikstat, Zator i od 2020 roku Kazimierza Wielka.

W sztuce św. Rocha przedstawiano jako pielgrzyma w płaszczu ze znakami pielgrzymimi umieszczonymi na kołnierzu lub kapeluszu; z kijem wędrownym, różańcem bądź tykwą na wodę. Często zaznaczano symboliczną ranę – dymienicę (jeden z objawów dżumy).

 

Zwieńczeniem I Święta Patrona Kazimierzy Wielkiej był spektakl "Żywot św. Rocha". W Kazimierskim Ośrodku Kultury zgromadzonych widzów, którzy zajęli wszystkie dostępne podczas epidemii 150 miejsc, przywitał dyrektor Czesław Kowalski, który opowiedział o historii pojawienia się w mieście figury. „Przyszedł rok 1848. W tym roku przyszło wielkie nieszczęście na nasz kraj z tego powodu, że nawiedziła nas wielka choroba morowego powietrza, zwana u nas cholerą. (…) Kazimierza nasza nie pozostała wolna od tej choroby strasznej, nie było domu, żeby kto nie umarł na tę  chorobę. Całe szczęście było, że cholera przyszła do Kazimierzy przed zimą, kiedy przyszły wielkie mrozy, choroba zupełnie wygasła. W 1852 r. ze składek parafialnych została zakupiona i sprowadzona figura św. Rocha – patrona od morowego powietrza. Figura ta postawiona została przy drodze pod Wiklem na pamiątkę wygasłej choroby (…).”Tak opisuje genezę posadowienia figury św. Rocha Józef Szmigiel w „Pamiętnikach rodzinnych”. O dalszych losach figury decydował bieg historii, niestety historii niezbyt przychylnej Świętemu. Na początku lat 60-tych XX w. figurę przeniesiono na cmentarz pod pretekstem budowy chodnika.

Burmistrz Adam Bodzioch przypomniał, że starania o ustanowienie świętego Rocha patronem miasta Kazimierza wielka rozpoczęły się w 2018 roku, a pod projektem uchwały podpisało się blisko 600 mieszkańców. Uchwała intencyjna w tej sprawie została podjęta przez radnych na sesji w marcu 2018 roku. Pismo z Kongregacji do spraw Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów w Watykanie na sesji w dniu 29 października 2019 roku odczytał proboszcz Janusz Mularz. Rada Miejska w Kazimierzy Wielkiej w dniu 27 maja 2020 roku, w 30-lecie Samorządu Terytorialnego, podjęła uchwałę Nr XXVIII/205/2020, w której czytamy, że ustanawia Świętego Rocha jako Patrona Miasta Kazimierza Wielka a dzień 16 sierpnia Świętem Patrona Miasta Kazimierza Wielka. W 2017 roku dzięki staraniom Samorządu Gminnego odrestaurowana figura powróciła na centralne miejsce Kazimierzy Wielkiej i obecnie znajduje się nieopodal ronda im.Solidarności w centralnej części miasta. Poświęcenia figury przedstawiającej św. Rocha jako młodego pielgrzyma z siedzącym obok psem, dokonał 20 sierpnia 2017 roku Biskup Kielecki Jan Piotrowski. Na terenie gminy znajdują się jeszcze dwie figury świętego: w Małej Kazimierzy oraz w Zięblicach. Przed spektaklem zgromadzeni wysłuchali wiersza Zdzisława Kulisia „Znów jesteś”, w interpretacji Andrzeja Bieniasa. Spektakl „Żywot Świętego Rocha” zaprezentowany został na scenie Kazimierskiego Ośrodka Kultury przez grupę teatralną APROPO, działającą w ośrodku. Autorką scenariusza oraz reżyserką spektaklu jest polonistka i bibliotekarka, instruktor teatralny, ekspert programu PAT Ewa Wiejacha. Od kilku lat przy Kazimierskim Ośrodku Kultury swoją pasję do teatru "przelewa" na młodzież opiekując się amatorską grupą teatralną APROPO. Twórczynią przekonywującej scenografii, przenoszącej nas w czasy średniowiecza, jest instruktor plastyki w KOK Ewa Wojciechowska, która zadbała o jak najwierniejsze odwzorowanie szczegółów strojów oraz rekwizytów epoki średniowiecza, które w większości wykonała własnoręcznie. W sztuce aktorzy wiernie odtworzyli koleje życia i okoliczności śmierci pielgrzyma. Do pracy nad spektaklem zaproszono byłych i obecnych aktorów APROPO. Główną rolę św. Rocha reżyserka spektaklu powierzyła Maćkowi Nowakowi, jednemu z pierwszych aktorów zespołu, który przed dwunastu laty debiutował w spektaklu pt. "Odlot". Na deskach sceny Kazimierskiego Ośrodka Kultury w roli Matki zobaczyliśmy absolwentkę Akademii Muzycznej w Krakowie, instruktorkę zajęć wokalnych, Justynę Odon. W wykonaniu sopranistki usłyszeliśmy między innymi "Hymn saficki o św. Rochu" Wawrzyńca Korwina Ślązaka. Na scenie pojawili się również Wojtek Breksa, Wiktoria Wojtkowicz, Kacper Kotwica, Jakub Bijak, Krystian Buras, Janusz Odon, Aleksandra Kusak, Łukasz Kusak, Róża Dąbrowska, Joanna Nowak, Seweryn Szpak oraz jedenastoletnia debiutantka Weronika Mendrych. Gościnnie na scenie wystąpił Andrzej Bienias - historyk z zamiłowania i wyboru, były dyrektor Miejsko-Gminnej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Kazimierzy Wielkiej. Widownia nagrodziła aktorów i twórców sztuki owacją na stojąco.

Po spektaklu Burmistrz Adam Bodzioch oraz dyrektorka biblioteki Nina Turek-Kwiecień wręczyli nagrody dla najlepszych uczestników konkursu on-line wiedzy o Kazimierzy Wielkiej i św. Rochu. Autorem testu jest Greta Dzikowska. Maksymalnie uzyskać można było 39 punktów. Najwięcej punktów uzyskali: Jakub Wesołowski oraz Sylwia Wojtasik - po 35. Najwięcej trudności przysparzały pytania:

Święty Roch jest patronem od... odp.: morowego powietrza.

W którym roku figura świętego Rocha wróciła do centrum miasta? Odp.: 2017 rok.

Która edycja Kazimierskiego Festiwalu Kulturalnego odbywa się w 2020 roku? Odp.: 2.

Potomkowie, których pisarzy gościli w Kazimierzy Wielkiej na zaproszenie biblioteki? Odp.: Reja, Sienkiewicza. 

Co to jest dymienica? Odp.: jeden z objawów dżumy.

Nagrodzeni zostali wszyscy uczestnicy, którzy otrzymali przynajmniej 25 punktów.

Wyniki w poszczególnych kategoriach:

I kategoria 12-15 lat: 1. miejsce Jakub Wesołowski, 2. miejsce Dominik Latos.

II kategoria 16-24 lat: 1. Miejsce Aleksandra Rzepa , 2. miejsce Zuzanna Klimczyk, 3. Miejsce Ewelina Uszko.

III kategoria 25-49 lat: 1. miejsce Sylwia Wojtasik, 2. miejsce Ilona Jańczyk i Joanna Trela, 3. miejsce Iwona Filo, wyróżnienia: Marcin Galwas, Katarzyna Król, Aleksandra Dukała, Urszula Szlembarska. 

IV kategoria 50+: 1. miejsce Zdzisław Kuliś.

W ramach Kazimierskiego festiwalu Kulturalnego zorganizowano także konkurs plastyczny dla dzieci w 3 kategoriach wiekowych. W kategorii do 5 lat 1. miejsce zajęły Hanna Szymańska za artystyczną ekspresję i Maja Kasperczyk za niezwykłą staranność; 2 miejsce dla Eweliny Woźniak a 3. miejsce Zofia Tokaj. Dla najmłodszych do 4 lat przyznano nagrodę dla Bezpłatnego Niepublicznego Przedszkola "Motylek" i dzieci za interpretację rysunku łabędzi. W kategorii do 7 roku życia 1. miejsce zajęła  Julia Chabros, 2. miejsce Igor Duda i Lena Nocoń a 3. miejsce Krystian Duda. Wśród najstarszych do 12 lat najlepsze okazały się Gabriela Szymańska i Gabriela Prokop, 2. miejsce Karolina Chudy. Zwycięzców wyłoniło jury w składzie: Burmistrz Adam Bodzioch, Róża Dąbrowska, Nina Turek-Kwiecień i Greta Dzikowska. Nagrodami w konkursach były wyjątkowe gadżety z wizerunkiem figury św. Rocha a także książki, gry planszowe, powerbanki oraz głośniki bezprzewodowe.

Spektakl „Żywot Świętego Rocha” był częścią trwającego Kazimierskiego Festiwalu Kulturalnego dofinansowanego ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu „Kultura – Interwencje 2020” a osobą odpowiedzialną za realizację zadania jest dyrektorka biblioteki Nina Turek - Kwiecień.

Tekst:  Miejsko-Gminna i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Kazimierzy Wielkiej

Autorzy zdjęć: Dorota i Zdzisław Pilarscy

Dziękujemy serdecznie za datki wrzucone do puszek wolontariuszek z Fundacji Dajemy Wybór, które przed spektaklem zbierały pieniądze na operację dla Gabrysi Gorgoń.